It’s alright ma I’m only bleeding Het is wel goed mijn lief, ik ben alleen maar gewond. Ter nagedachtenis aan de Dylan liefhebber Gijs Schreuders. Uitgebracht in 1965 op het album Bringing It All Back Home. Geschreven in de zomer van 1964. Vertaling en interpretatie Hans van Keken. November 2021
Het epos It’s alright ma I’m only bleeding van Bob Dylan is de beschrijving van een jong mens die tot de wereld van de volwassenen toetreedt. Kortom een song over het volwassen worden. Verhaalt aan zijn lief [i] in sussende bewoordingen, soms in wanhoop, eindigend in berusting. De refrein-delen: Ik zucht alleen maar; Ik kan het wel aan; Ik heb niets mijn lief om voor te leven; Ik kan het wel af zonder geloof; Zo is het leven nu eenmaal.
It’s alright, Ma, I’m only sighing. And it’s alright, Ma, I can make it. I got nothing, Ma, to live up to. But it’s alright, Ma, if I can’t please him. But it’s alright, Ma, it’s life, and life only.
Met als uiteindelijke bevinding: Ik ben alleen maar gewond: I’m only bleeding (in de titel van de song). Een belangrijke thematiek is eenzaamheid in de vorm van de desillusie er alleen voor staan in de wereld.
- Hoe begint die toetreding tot de volwassenheid? In ieder geval niet in vrolijkheid:
Darkness at the break of noon
Shadows even the silver spoon
The handmade blade, the child’s balloon
Eclipses both the sun and moon
To understand you know too soon
There is no sense in trying
Duisternis bij het begin van de middag / Schaduwen zelfs op een zilveren lepel / Het handgemaakte lemmet en de ballon van het kind / Verduisteren zowel de zon als de maan / Je begrijpt al snel dat het geen zin heeft om dit alles te begrijpen
Duisternis midden op de dag, dat ziet er dreigend uit. Een beleving nog versterkt door het beeld, dat zelfs op een zilveren lepel schaduwen te zien zijn. Shadows even a silver spoon. Daar schuilt een dubbelheid in. Want born with a silver spoon betekent dat iemand in een rijke familie opgroeit. Met andere woorden ook de rijke jongeling ontkomt niet aan dit gebeuren.
Dan volgen beelden die de duisternis nog verder doen verdichten en die duidelijk maken dat de wereld vol onbegrijpelijkheden zit. The handmade blade, the child’s balloon. Eclipses both sun and moon. Voor zover de maan nog zichtbaar is, wordt hij evenals de zon verduisterd door het handgemaakte lemmet en de ballon van het kind. Let wel het is nog steeds midden op de dag, toch wordt de duisternis doorsneden. Die wordt nog donkerder, want zowel de maan als de zon verliezen er hun lichtkracht door. Vele interpretaties kun je hier op loslaten. Ik kom uit op, dat zelfs kleine onbenullige zaken je het leven nog donkerder kunnen doen inzien. Kortom verwarrend en dreigend zo dient de wereld van de volwassenen zich aan. Koers af op berusting, dat lijkt het beste. Daar eindigt het eerste couplet mee: To understand you know too soon. There is no sense in trying. Je begrijpt al snel dat het geen zin heeft om dit alles te begrijpen
Daarmee is de setting gegeven, de beschrijving van de wereld waarin het volwassen zijn begint.
- Wat komt de jongeling nog meer tegen bij het betreden van de wereld van de volwassenen?
Pointed threats, they bluff with scorn
Suicide remarks are torn
From the fool’s gold mouthpiece the hollow horn
Plays wasted words, proves to warn
That he not busy being born is busy dying
Met scherpe bedreigingen bluffen ze in minachting / Zelfmoordklanken onttrekt / De dwaas aan het gouden mondstuk van de holle hoorn / Speelt zinloze woorden, ondersteunen het waarschuwen / Dat hij niet bezig is geboren te worden / maar op weg naar zijn dood
Er zijn mensen die anderen erg bedreigen door minachtend bluffen. De ongerijmdheid van de volwassenenwereld is verder verwoord met beelden van een dwaas die nota bene niet op de hoorn zelf blaast, maar op het gouden mondstuk. Hij geeft met zelfmoordklanken te kennen een eind aan zijn leven te willen maken. Blijkbaar is hij al vastgelopen. In ieder geval verkondigt hij dat het volwassen-zijn betekent op weg naar de dood.
- Hoe verloopt het verder?
Temptation’s page flies out the door
You follow, find yourself at war
Watch waterfalls of pity roar
You feel to moan but unlike before
You discover that you’d just be one more
Person crying
Een verleidelijke schrijven vliegt de deur uit / Jij gaat er achteraan, je bent in een oorlog beland / Je kijkt naar watervallen vol bulderend medelijden / Je voelt de neiging tot kreunen, maar niet zoals vroeger / ontdek je nu dat je een van de velen bent die aan het huilen is.
Er bereiken je berichten die je verleiden om je vertrouwde omgeving te verlaten. Waarna je ontdekt dat je niet in een paradijselijk gebeuren terecht bent gekomen, maar in een oorlog. Je ziet luidruchtige uitingen van medelijden. Je wilt gaan kreunen. Maar dan dringt het tot je door, dat je de zoveelste bent die aan het huilen is.
In het refrein-deel wordt de lief geruststellend toegesproken: ‘Het valt allemaal wel mee. Ik zucht alleen maar
So don’t fear if you hear
A foreign sound to your ear
It’s alright, Ma, I’m only sighing
Wees niet bevreesd / Als je een vreemd geluid hoort / Het is goed, Lief, Ik zucht alleen maar
- De wereld van de volwassenen blijkt vol tegenstrijdigheden. Men spreekt elkaar tegen.
As some warn victory, some downfall
Private reasons great or small
Can be seen in the eyes of those that call
To make all that should be killed to crawl
While others say don’t hate nothing at all
Except hatred
Sommigen waarschuwen voor de overwinning, anderen voor de ondergang / Eigen belang, groot of klein / Is te zien in de ogen van hen die roepen / Laat alles wat gedood moet worden kruipen / Terwijl anderen zeggen haat niets, behalve haat.
Er zijn mensen die negatief op het leven reageren. Niks is goed: de overwinning niet en de ondergang ook niet. Onder hen ook diegenen die vinden dat wie je niet aanstaat, die moet je onderdrukken. Helemaal zonder hoop is het niet. Er zijn anderen die stellen, haat niets behalve haat. Maar ja dan haat je wel!
- Is er nog wel wat van waarde in de wereld?
Disillusioned words like bullets bark
As human gods aim for their mark
Make everything from toy guns that spark
To flesh-colored Christs that glow in the dark
It’s easy to see without looking too far
That not much is really sacred
Ontluisterende woorden als blaffende kogels / Terwijl menselijke goden gericht zijn op hun doel / Maken alles van vonkende kindergeweren / Tot in het donker oplichtende vleeskleurige Christussen / Je ziet al gauw zonder erg ver te hoeven kijken / Dat maar weinig echt van waarde is.
Het beeld van de wereld wordt er niet beter op. Woorden die als kogels om de oren fluiten (het is oorlog). Echt duidelijk is het mij niet wat bedoeld is met “Terwijl menselijke goden zich richten op hun doel”. Zijn die ontluisterende woorden afkomstig van de menselijke goden? Al snel stel je vast, dat er maar weinig van waarde is. Zo zijn er de vleeskleurige Christussen die oplichten in het donker en kinderen die worden voorbereid op schieten met vonkende speelgoed geweren.
- Zowel het ‘duivelse preken’ als het uitdragen van kennis verwerven kan leiden tot rijkdom. Het goede is verborgen. Ieder krijgt zijn deel.
While preachers preach of evil fates
Teachers teach that knowledge waits
Can lead to hundred-dollar plates
Goodness hides behind its gates
But even the president of the United States
Sometimes must have to stand naked
Terwijl priesters prediken over duivelse zaken / Onderwijzers onderwijzen dat kennis wacht / Wat kan leiden tot rijk beladen borden / Het goede verbergt zich achter zijn poorten / Toch zal zelfs de president van de Verenigde Staten soms naakt moeten staan
Priesters en onderwijzers houden je voor dat wat zij zeggen voert naar rijkdom. Het goede is niet zonder meer zichtbaar. Hoe dan ook, zelfs de president van de Verenigde Staten zal er niet aan ontkomen, kwetsbaar te zijn.
- Een gebruikelijke gedachte: mensen spelen spelletjes
An’ though the rules of the road have been lodged
It’s only people’s games that you got to dodge
And it’s alright, Ma, I can make it
Hoewel de leefregels zijn bepaald / Zijn het alleen de spelletjes van mensen die je moet ontlopen / Het is goed mijn lief, Ik red het wel
- Over de rol van de reclame bij het volwassen worden.
Advertising signs they con
You into thinking you’re the one
That can do what’s never been done
That can win what’s never been won
Meantime life outside goes on
All around you
Advertentieborden maken je wijs / Dat jij diegene bent / Die kan doen wat nog nooit is gedaan / Die kan winnen wat nog nooit is gewonnen / Intussen gaat het leven buiten je om gewoon verder
De reclame maakt je van alles wijs, maar maakt je niet wijzer omtrent de werkelijke wereld. Het echte leven ontglipt je daardoor.
- Je kan je voor de gek laten houden door van alles. Je vervreemden van jezelf en jezelf weer terugvinden en leven in de verwachting dat je toch wordt gezien
You lose yourself, you reappear
You suddenly find you got nothing to fear
Alone you stand with nobody near
When a trembling distant voice, unclear
Startles your sleeping ears to hear
That somebody thinks they really found you
Je verliest jezelf, je hervindt je / Plotseling merk je dat je niets te vrezen hebt / Je staat er alleen voor zonder iemand nabij / Wanneer een trillende stem vanuit de verte, onduidelijk / Je slapende oren doet opschrikken en je laat horen / Dat iemand denkt dat ze je echt hebben gevonden
Het volwassen worden is een gebeuren van jezelf verliezen en weer hervinden. Onbevreesd treed je plotseling de wereld tegemoet. Uiteindelijk is het besef er helemaal alleen voor te staan. Al zijn er vage aanwijzingen, dat dit misschien niet zo is.
- Een levensvraag zonder antwoord. Eén waar je alleen voor staat.
A question in your nerves is lit
Yet you know there is no answer fit
To satisfy, insure you not to quit
To keep it in your mind and not forget
That it is not he or she or them or it
That you belong to
Een vraag dringt zich dwingend aan je op / Al weet je dat er geen bevredigend, passend antwoord op is / Zorg ervoor dat je het niet opgeeft / En houd voor ogen en vergeet niet / Dat je noch bij hem of haar of hen of het thuishoort
Je voelt aan dat op de vraag die je zo indringend bezighoudt, geen antwoord is. Hoe dan ook je staat er alleen voor. Welke die vraag is, dat laat zich lastig raden. Mogelijk heeft iedereen wel bij het volwassen worden zo’n kardinale vraag als bijvoorbeeld waarom besta ik eigenlijk?
- Voor iedereen is het geregeld. Voor mij gaat dat niet op
Although the masters make the rules
For the wise men and the fools
I got nothing, Ma, to live up to
Hoewel de meesters de regels bepalen / Voor de wijzen en de dwazen / Ik heb niets mijn lief om voor te leven
De wetten zijn gemaakt door de meesters voor de wijzen en de dwazen. Voor mij gaat dat niet op, want ik heb niets om voor te leven.
- Doorsnee mensen ervaren geen vrijheid. Hun leven ligt vast met hun banen en bazen.
For them that must obey authority
That they do not respect in any degree
Who despise their jobs, their destinies
Speak jealously of them that are free
Do what they do just to be
Nothing more than something
They invest in
Voor hen die het gezag moeten gehoorzamen / Waarvoor ze in de verste verte geen respect hebben / Die hun banen en lot verachten / Die jaloers spreken over anderen die vrij zijn / Die louter en alleen maar doen wat ze doen / Dat is het enige waarin ze investeren
Er zijn er die hun leven leven zoals het zich aandient met een baan en een baas. Die voelen dat de boel niet klopt en dat omzetten in afgunst op anderen die wel vrij lijken te zijn. Die zich helemaal overgeven aan dit levensperspectief.
- Opgenomen in strakke sociale verbanden als gedoopte, als partijgenoot, anderen bekritiserend.
While some on principles baptized
To strict party platform ties
Social clubs in drag disguise
Outsiders they can freely criticize
Tell nothing except who to idolize
And then say God bless him
Terwijl sommigen zich vanuit beginselen laten dopen / Aan strenge partijlijnen gebonden / Maatschappelijke organisaties dienen zich vermomd aan / Buitenstaanders kunnen ze vrijelijk bekritiseren /Vertellen alleen wie te verafgoden / En zeggen “God zegene hem”
Een lastig te plaatsen couplet. In de kern gaat het wel weer over mensen die alles zeker denken te weten en die dat anderen kenbaar maken door ze te bekritiseren.
- Iedereen moet deelnemen aan de jakkersleur van het bestaan.
While one who sings with his tongue on fire
Gargles in the rat race choir
Bent out of shape from society’s pliers
Cares not to come up any higher
But rather get you down in the hole
That he’s in
Terwijl hij die zingt in alle talen */ Gorgelt mee in het ratrace-koor /In de tang genomen door de samenleving en misvormd / Niet geïnteresseerd om hoger op te komen / Veel liever ziet hij je in de put / Waarin hij zelf zit
Voor iedereen verstaanbaar* zingen mensen met wanstaltige keelklanken in het jakkersleur koor. Misvormd door de samenleving. Ze hebben het opgegeven nog hoger op te komen. Houden zich liever bezig met je over te halen ook zo te leven en dat doen ze in alle talen (met vurige tong), voor iedereen verstaanbaar dus.
*Bij het feest van Pinksteren wordt de Heilige Geest voorgesteld door vurige tongen. Handelingen van de Apostelen 2: “En hen verschenen tongen als vuur, die zich verdeelden en op ieder van hen afzonderlijk zich neerlieten, en allen werden vervuld van de H.Geest en zij begonnen allerlei talen te spreken, naargelang de H.Geest hen ingaf https://wikimiddenbrabant.nl/Vurige_tongen
- Niet af willen geven op anderen die vanuit vastigheid leven
But I mean no harm not put fault
On anyone that lives in a vault
But it’s alright, Ma, if I can’t please him
Maar ik wil niet mensen die in zo’n afgeslotenheid leven / beschadigen of de schuld geven / Het is okay mijn lief, als ik hem (God) niet kan bekoren.
- Zelfs belegen rechters verkondigen niet het ware. Geld is als een ontstoken wond. Kortom alles is onecht.
Old lady judges watch people in pairs
Limited in sex, they dare
To push fake morals, insult and stare
While money doesn’t talk, it swears
Obscenity, who really cares
Propaganda, all is phony
Oude damesrechters, zien mensen in paren gaan / Beperkt in hun seksleven, durven ze / Een valse moraal op te dringen, te beledigen en te staren / Terwijl geld niet praat, geld zweert / Obsceniteit, wie kan het schelen / Propaganda, alles is nep
- Voor mensen die vurig geloven en die menen dat het leven eeuwigdurend is, zal het bestaan soms eenzaam zijn.
While them that defend what they cannot see
With a killer’s pride, security
It blows the minds most bitterly
For them that think death’s honesty
Won’t fall upon them naturally
Life sometimes must get lonely
Terwijl ze verdedigen wat ze niet kunnen zien / Met de trotste zekerheid van een moordenaar / Het verbijstert de geesten / Want voor zij die denken, dat de dood aan hen voorbij zal gaan / Moet het leven soms eenzaam zijn
Er zijn er die dingen, die ze niet kunnen zien te vuur en te zwaard verdedigen. Ze raken er compleet van uit het lood. Voor diegenen die denken dat de echte dood hen natuurlijk niet overkomt, zal het leven soms eenzaam zijn.
- De ontknoping nadert. Wat is de apotheose van het bereiken van de wereld van de volwassenheid?
My eyes collide head-on with stuffed
Graveyards, false gods, I scuff
At pettiness which plays so rough
Walk upside-down inside handcuffs
Kick my legs to crash it off
Say okay, I have had enough
what else can you show me?
Mijn ogen botsen frontaal op volgepropte begraafplaatsen / Met valse goden spot ik / En de kleingeestigheid die zo ruim rondwaart / Loop ondersteboven met van binnen handboeien / Schop met mijn benen om het af te schudden / Zeg oké, ik heb er genoeg van / Wat kan je me nog meer laten zien?
De wereld van de volwassenen daarvan heeft hij nu wel genoeg gezien. De overvolle begraafplaatsen, de valse doelen en de veel voorkomende kleinburgerlijkheid. Hij gaat er bij wijze van spreken verkeerd om door lopen. Zijn gedachten inperkend (handboeien). Dit alles schudt hij van zich af. Valt er niet iets anders te zien?
- Het is beter voor je te houden wat je er verder van denkt. Anders kost het je waarschijnlijk nog de kop.
And if my thought-dreams could be seen
They’d probably put my head in a guillotine
But it’s alright, Ma, it’s life, and life only
En als men mijn dromen vol bedenkingen zou kunnen zien / Dan legden ze waarschijnlijk mijn hoofd onder de guillotine / Maar het is goed, mijn lief, zo is het leven nu eenmaal
Hij begrijpt dat het beter is je diepste opvattingen over de wereld voor je te houden. Doe je dat niet, dan kon het wel eens verkeerd met je aflopen. Kortom het zwijgen er toe doen is verstandig. En dan volgt de finale berusting: zo is het leven nu eenmaal.
Ter nagedachtenis aan de Dylan liefhebber Gijs Schreuders.
Amsterdam, juni 2021 Hans van Keken
www.hansvankeken.nl
NB De vertaling is mede tot stand gekomen met hulp van mijn vriend Rob Viester
[i] In de blues is je ma gewoon je geliefde. Dus niks moeder. Daar moet ik even streng zijn. Heb ik trouwens ook van Gijs geleerd. ‘Daddy’. ‘baby’, ‘ma’, ‘mommy’ zijn eufemismen voor geliefden in de Amerikaanse muziek.’ Aldus Liesje Schreuders.
xxxxxxxxxxxxxxxxx
Nawoord
Dit epos over het volwassen worden heeft iets on-Dylans. Er komt geen vrouw in voor, op een paar
uitgebluste vrouwelijke rechters na, behalve dan dat de hele song is gewijd aan zijn lief (ma).
Meestal gaan zijn songs over verloren liefdes, over zijn onvermogen om zich op een
duurzame wijze tot een vrouw te verhouden. Het computerprogramma Watson stelde vast dat zijn liedwerk is samen te vatten met: “time passes and love fades”. Dylan stemde daar mee in. Dylan was 23 jaar in 1964 toen hij It s alright Ma schreef. Een leeftijd waarop je de adolescentie achter je laat en de volwassenheid is begonnen
Schrijven bij de Dylan songs nader bekeken
Ik vraag mij af of deze interpretaties van songs van Bob Dylan op prijs gesteld zullen worden. Het is als de man die zich naarstig had verdiept in wijnen, want zijn verloofde kwam uit een familie waar met smaak over wijn werd gesproken. Hij was een geschoold professional dus al gauw had ie zich veel kennis van dit drinkgoedje eigen gemaakt. Toen hij op een gegeven moment zijn opgedane kennis inbracht, bleek dat helemaal geen hartelijke ontvangst te krijgen. Wat moet je nou met die technische zaken als samenstelling van de grond en microklimaten alsmede verschillen in de bereidingswijzen. Nee, zo spreek je niet over wijn. Ik verwacht dat men ook zo mijn toelichtingen op de songs van Bob Dylan zal ervaren. Veel aandacht door die ‘technische kennis’ zullen ze met andere woorden niet krijgen. Wie wil zijn dromen doorgeprikt hebben met de realiteit van de woorden?!