Desolation Row - Hans van Keken

Ontaarde Buurt – Desolation Row. Interpretatie en vertaling Hans van Keken m.m.v .Rob Viester

De mooiste uitvoering van Desolation Row (1965)

Desolation Row

They’re selling postcards of the hanging
They’re painting the passports brown
The beauty parlor is filled with sailors
The circus is in town
Here comes the blind commissioner
They’ve got him in a trance
One hand is tied to the tight-rope walker
The other is in his pants
And the riot squad they’re restless
They need somewhere to go
As Lady and I look out tonight
From Desolation Row

Ontaarde Buurt

Ze verkopen ansichtkaarten van de lynchpartij
Ze verven de paspoorten bruin
De schoonheidssalon zit vol zeelui
Het circus is in de stad
Daar komt de blinde commissaris ¹
Ze hebben hem in trance gebracht
Een hand is vastgebonden aan de koorddanser
De ander zit in zijn broek
En de oproerpolitie, die is rusteloos
Ze willen er op uit
Terwijl mijn dame en ik uitkijken
Over de Ontaarde Buurt

Wat Desolation Row oproept, is het beeld van een buurt waar god noch gebod is, met verloren gelopen mensen, kortom een ontaarde Buurt. Het begin is indrukwekkend en nu ik weet waar het op teruggaat zeer bezwaarlijk, namelijk de lynchpartij in 1920 in Duluth (Minnesota) de geboorteplaats van Bob Dylan. Deze lynchpartij waarbij drie zwarte medewerkers van het “James Robinson Circus” omkwamen, inspireerde Bob Dylan tot het nummer Desolation Row. De vader van Dylan woonde destijds vlak bij de plaats waar de lynchpartij zich voltrok. Er zijn daarvan toentertijd ansichtkaarten verkocht. Dylan zet de schildering van de scene verder voort met allerlei onwaarschijnlijkheden een schoonheidssalon gevuld met zeelui, paspoorten die bruin (ongeldig?) worden gemaakt. Dat circus was er in de stad Duluth ten tijde van de lynchpartij in 1920. Waar de verantwoordelijke official, hier opgevoerd als de blinde verantwoordelijke voor de openbare veiligheid de andere kant op keek. Die verantwoordelijke wilde er niet van weten dat er een lynchpartij plaatsvond. Extra benadrukt met het beeld van deze man vastgebonden aan een koorddanser. De oproerpolitie wordt in toom gehouden. Wat betekent dat de lynchpartij niet wordt voorkomen En de dichter en zijn vrouw/vriendin of gezien dat Lady met een hoofdletter zijn Geliefde, ze zien dit allemaal aan in de de Ontaarde Buurt, Desolation Row.

Cinderella, she seems so easy
It takes one to know one when she smiles
And puts her hands in her back pockets
Bette Davis style
And in comes Romeo, he’s moaning
“You Belong to Me I Believe”
And someone says, “You’re in the wrong place my friend
You better leave”
And the only sound that’s left
After the ambulances go
Is Cinderella sweeping up
On Desolation Row

Assepoester, ze lijkt zo benaderbaar
“Ons kent ons toch”, zegt ze glimlachend
En stopt haar handen in haar achterzakken
Zoals Bette Davis dat deed
Daar komt Romeo, hij zucht
“Jij hoort bij mij, geloof ik”
En iemand zegt: “Je bent hier verkeerd, mijn vriend,
Je kunt maar beter weggaan”
En het enige geluid dat overblijft
Nadat de ziekenwagens zijn vertrokken
Is dat van Assepoester die alles opveegt
In de Ontaarde Buurt

Het tweede couplet spreekt welhaast voor zich. Dylan verwerkt wereldwijd bekende figuren voor de beeldvorming als Assepoester, Bette Davis en Romeo. Laatstgenoemde is niet welkom. Hem wordt in ieder geval gezegd dat het beter is als hij de ontaarde Buurt verlaat (geen toegang tot zijn geliefde?). In die ontaarde buurt speelt zich het nodige af, want er vertrekken ziekenwagens (meervoud). De stilte die overblijft, is fraai getypeerd met een Assepoester die aan het vegen is: de boel opveegt (wat resteert van de vechtpartijen of van … ?) in de ontaarde buurt

Now the moon is almost hidden
The stars are beginning to hide
The fortune-telling lady
Has even taken all her things inside
All except for Cain and Abel
And the hunchback of Notre Dame
Everybody is making love
Or else expecting rain
And the Good Samaritan, he’s dressing
He’s getting ready for the show
He’s going to the carnival tonight
On Desolation Row

De maan is nu bijna verdwenen
De sterren verduisteren zich
De waarzegster heeft zelfs al haar spullen naar binnen gehaald
Allemaal, behalve Kaïn en Abel en de gebochelde van de Notre Dame
Iedereen bedrijft de liefde
Of verwacht anders regen
De Barmhartige Samaritaan kleedt zich aan
Hij maakt zich klaar voor de voorstelling
Voor het carnaval vanavond
In de Ontaarde Buurt

We gaan de nacht in. Aangegeven met ‘dat zelfs de waarzegster moest ophouden met voorspellen (te donker voor de tarotkaarten of de glazen bol) en dat de maan en de sterren bijna niet meer zichtbaar zijn. En dan: of de mensen bedrijven de liefde of zijn zo te neer geslagen dat ze alleen nog maar regen verwachten. Uitgezonderd Kaïn (de broedermoordenaar) en Abel en de gebochelde van de Notre Dame (de man met de onbeantwoorde liefde). Verrukkelijke absurditeiten. De grote mensenredder de Barmhartige Samaritaan duikt op, die gaat zijn rol meespelen in de ontaarde buurt.

Now Ophelia, she’s ’neath the window
For her I feel so afraid
On her twenty-second birthday
She already is an old maid
To her, death is quite romantic
She wears an iron vest
Her profession’s her religion
Her sin is her lifelessness
And though her eyes are fixed upon
Noah’s great rainbow
She spends her time peeking
Into Desolation Row

Ophelia staat onder het raam
Ik vrees dat zij op haar tweeëntwintigste verjaardag
al een oude vrijster is
Voor haar is de dood nogal romantisch
Ze draagt een ijzeren hemd
Haar beroep is haar godsdienst
Haar zonde is haar lusteloosheid
En hoewel haar ogen helemaal gericht zijn op de grote regenboog van Noach
Doet ze de hele tijd niets anders dan gluren
naar de Ontaarde Buurt

Als Dylan het niet heeft over magere meisjes dan laat hij zich graag uit over prostituees, in positieve zin overigens (the mistitled prostitute). Hier wordt Ophelia (een door de dood van haar vader waanzinnig geworden personage in Hamlet van Shakespeare) opgevoerd als prostituee. Door haar beroep – fraai weergegeven met dat ze godsdienst bedrijft en dat het haar zonde is, dat ze zich er niet in kan vinden (lusteloos). Haar hoop heeft ze gevestigd op de regenboog van Noach (als een teken dat ze wel gered zou kunnen worden). Verkleeft als ze is met deze buurt: blijven haar ogen toch wel gefixeerd
Op de ontaarde Buurt

Einstein, disguised as Robin Hood
With his memories in a trunk
Passed this way an hour ago
With his friend, a jealous monk
He looked so immaculately frightful
As he bummed a cigarette
Then he went off sniffing drainpipes
And reciting the alphabet
Now you would not think to look at him
But he was famous long ago
For playing the electric violin
On Desolation Row

Einstein, vermomd als Robin Hood
Met zijn herinneringen opgeslagen in een kist
Kwam hier een uur geleden voorbij, met zijn vriend, een jaloerse monnik
Hij zag er heel angstaanjagend uit
Toen hij een sigaret stal
Waarna hij aan regenpijpen ging snuiven
en het alfabet begon op te zeggen
Je ziet er niet aan hem af
Maar lang geleden was hij beroemd
Hij speelde toen op de elektrische viool
In de Ontaarde Buurt

Bijna geniaal om Einstein op te voeren als Robin Hood, de vrijbuiter. Weliswaar toegerust met een enorm geheugen: zijn herinneringen zitten in een (grote deken) kist, vergezeld van een jaloerse monnik. Wat je er ook van wilt maken, het is een mooi beeld. Einstein ziet er zeer bedreigend uit. Hij bietst een sigaret, snuift aan regenpijpen en reciteert ook nog eens het alfabet. Een compleet aan lager wal geraakte Einstein, dat is het beeld dat Dylan gebruikt om het gebeuren in de ontaarde buurt weer te geven. Hij voert Einstein verder op als iemand die in het verleden prachtig viool kon spelen. Geen verwijzing naar diens natuurkundige genius. Einstein speelde viool, maar geen elektrische voor zover ik heb kunnen nagaan.

Dr. Filth, he keeps his world
Inside of a leather cup
But all his sexless patients
They’re trying to blow it up
Now his nurse, some local loser
She’s in charge of the cyanide hole
And she also keeps the cards that read
“Have Mercy on His Soul”
They all play on pennywhistles
You can hear them blow
If you lean your head out far enough
From Desolation Row

Dokter Smeerpijp, hij houdt zijn wereld
In een leren beker bijeen
Maar al zijn seksloze patiënten
Proberen die op te blazen
Terwijl zijn verpleegster, een lokale leegloopster, de gifkast beheert
Ze bezit ook de kaarten waarop staat:
“Wees zijn arme ziel genadig”
Ze spelen allemaal op fluitjes van een cent
Je kunt ze horen blazen
Als je je hoofd ver genoeg uitsteekt
Vanaf de Ontaarde Buurt

Dokter Smeerpijp (een vondst van Bindervoet en Henkes Dylan, Bob. Liedteksten 1962-1973) is het een gokker: ‘wereld in een leren beker’? Hij heeft opmerkelijk genoeg seksloze patiënten die dat (zijn wereld) teniet willen doen. Terwijl zijn onbetrouwbare verpleegster verantwoordelijk is gemaakt voor de gifkast met daarin de verdovende middelen, zeer in trek zijn in zo’n afbraakbuurt.² De beelden volgen elkaar op kaarten met ‘heb medelijden’ erop, goedkope fluitjes die worden geblazen door de seksloze patiënten of….? Allemaal te horen in de Ontaarde Buurt

Across the street they’ve nailed the curtains
They’re getting ready for the feast
The Phantom of the Opera
A perfect image of a priest
They’re spoonfeeding Casanova
To get him to feel more assured
Then they’ll kill him with self-confidence
After poisoning him with words
And the Phantom’s shouting to skinny girls
“Get Outa Here If You Don’t Know
Casanova is just being punished for going
To Desolation Row

Aan de overkant zijn de gordijnen vastgespijkerd
Ze maken zich daar op voor het feest: het Spook van de Opera
Perfect gelijkend op een priester
Ze voeden Casanova met een lepel, zodat hij zich zekerder voelt
Daarna zullen ze hem ombrengen, nadat ze hem met woorden hebben vergiftigd
En het Spook schreeuwt naar magere meisjes:
“Maak dat je wegkomt, mocht je het nog niet weten,
Casanova is net gestraft voor zijn komst
Naar de Ontaarde Buurt

Gordijnen zijn aan spijkers opgehangen: voor het verkleden of als toneelgordijn? Opgevoerd wordt Het Spook van de Opera: de titel van een Franse roman overigens, “Omdat hij zijn gezicht niet in het openbaar kon laten zien gedroeg hij zich als geest”. Door Dylan omgezet in het uiterlijk van een priester (hoe vertrouwenwekkend!). Casanova wordt omgebracht. Het begint dan te lijken op toneelwerk van de absurdisten (als Eugène Ionesco, Samuel Beckett, Jean Genet en Harold Pinter): met woorden iemand dood maken, na eerst met de (pap)lepel te zijn gevoerd, als ware hij een kind. En dat allemaal omdat hij het gewaagd heeft om zich naar de ontaarde buurt te begeven. De magere meisjes moeten gered, ‘ga er niet heen of het vergaat je net zoals Casanova’ wordt hen toegeroepen.

Now at midnight all the agents
And the superhuman crew
Come out and round up everyone
That knows more than they do
Then they bring them to the factory
Where the heart-attack machine
Is strapped across their shoulders
And then the kerosene
Is brought down from the castles
By insurance men who go
Check to see that nobody is escaping
To Desolation Row

Tegen middernacht komen alle agenten en het zootje ongeregeld naar buiten,
en pakken iedereen op die meer weet dan zij
Daarna brengen ze hen naar de fabriek,
waar de hartaanval-machine rond hun schouders wordt aangebracht
En dan wordt de kerosine vanuit de kastelen naar beneden gebracht
door mannen van de verzekering, die erop toezien dat niemand ontsnapt
Naar de Ontaarde Buurt

Het is echt nacht geworden. De superhuman crew komt tevoorschijn en die gaan samen met alle agenten mensen oppakken. Mensen door wie zij zich bedreigd voelen, want die weten meer dan zij. Ik kom uit op zootje ongeregeld voor superhuman crew: “gemeen volk; tuig. Eigenlijk: allegaartje, een groepje personen dat in kleding, handelingen e.d. afwijkt van het normale.”3). De opgepakte mensen worden afgemaakt met ‘hartaanval machines’ en (mogelijke interpretatie) de lijken verbrandt met kerosine. Welk belang die verzekeringsmannen hebben bij hun toezichtfunctie? Ze moeten in ieder geval voorkomen dat er ook maar iemand terugkeert naar de ontaarde buurt.

Praise be to Nero’s Neptune
The Titanic sails at dawn
And everybody’s shouting
“Which Side Are You On?”
And Ezra Pound and T. S. Eliot
Fighting in the captain’s tower
While calypso singers laugh at them
And fishermen hold flowers
Between the windows of the sea
Where lovely mermaids flow
And nobody has to think too much
About Desolation Row

Geprezen zij Nero’s Neptunus
De Titanic vaart uit bij zonsopgang
Iedereen schreeuwt: “Aan welke kant sta jij?”
En Ezra Pound en T.S. Eliot vechten op de commandobrug,
terwijl calypsozangers ze uitlachen
Vissers houden bloemen vast
Tussen de vensters van de zee,
waar liefelijke meerminnen langs glijden
En niemand moet te veel nadenken
Over de Ontaarde Buurt

Dat is mij nog niet helder de Neptunus van Nero die geprezen wordt. Nero is een ontaarde Romeinse keizer, vermoordde zijn vrouw. Zijn Neptunus wordt geprezen of want dat staat er in het Engels lof toegezwaaid (Nero’s Neptunus zij geloofd). De Titanic koerst af op zijn ondergang. Ezra Pound en T.S. Eliot vechten erom wie de baas (de beste dichter?) mag worden. Fraaie beelden weer: calypsozangers die hen daarbij uitlachen, terwijl vissers bloemen vasthouden. Wat ons voor te stellen bij ‘vensters van de zee’ Doorkijken in de zee waardoor heen je liefelijke meerminnen kunt zien zwemmen? En dan, gewoon niet te veel bij stilstaan bij de Ontaarde Buurt.

Yes, I received your letter yesterday
(About the time my doorknob broke)
When you asked how I was doing
Was that some kind of joke?
All these people that you mention
Yes, I know them, they’re quite lame
I had to rearrange their faces
And give them all another name
Right now I can’t read too good
Don’t send me no more letters no
Not unless you mail them
From Desolation Row

Ja, ik heb je brief gisteren ontvangen
(Tegen de tijd dat mijn deurknop afbrak)
Toen je vroeg hoe het met me ging,
Was dat als een grap bedoeld?
Al die mensen waar je het over hebt—
Ja, ik ken ze, die zijn nogal gemankeerd
Ik moest hun gezichten opnieuw ordenen
En ze allemaal een andere naam geven
Op dit moment valt het lezen mij zwaar
Stuur me maar helemaal geen brieven meer,
Tenzij je ze vandaar laat komen
Uit de Ontaarde Buurt

Vele, vele malen, is ‘hij’ naar de deur gelopen om te zien of er post voor hem was van de ‘je’. Zo vaak zelfs dat zijn deurknop afbrak. De brief die hij uiteindelijk krijgt, heeft als inhoud al het voorafgaande, zo lijkt het. Zijn gemoedsstemming is niet best. Hij wil geen brieven meer onder ogen krijgen. Strijdig genoeg – deze song zit vol met strijdigheden en met prachtige onwaarschijnlijkheden – wil hij alleen nog maar brieven die gaan over de Ontaarde Buurt.

Vertaling Hans van Keken in samenwerking met Rob Viester. Oktober 2020

Bron van de Engelse tekst

De mooiste uitvoering van Desolation Row (1965)

1) The Duluth Commissioner of Public Safety, William F. Murnian, ordered the police not to use their guns to protect the prisoners, zie Wikipedia 1920 Duluth lynchings.

2) “Cyanide hole” slang for closet of medications …………., bron.
Cyankali in de gifkast (zie hier): “Ook in die tijd moesten de artsen al alert zijn op diefstal van medicijnen. Medicijnen zoals morfine werden dan ook achter slot en grendel bewaard in de zogenaamde gifkast. Vaak was dat niet meer dan een houten kastje of kistje met een slot erop. Sommige konden ook verzegeld worden.” Zie hier.

3) Het lijkt een rare vertaling, maar dat is het niet. Een zootje ongeregeld is gemeen volk; tuig. Eigenlijk: allegaartje, een groepje personen dat in kleding, handelingen e.d. afwijkt van het normale. Zie het scheldwoordenboek Ensie en zie ook Afbeeldingen Google The Superhuman Crew waar een carnavaleske troep mensen is te zien. Superhuman is daarom opgevat als ongebruikelijk, afwijkend van het normale, in die zin bovenmenselijk. Passend bij de inhoud ook ‘….mensen oppakken’. Dat dat kan/ mag je wel van een zootje ongeregeld (tuig) verwachten. De vertaling van Ernst Jansz voor Superhuman Crew is bepaald aardig: supermannen peloton

’s nachts komen de agenten

en het supermannen peloton

en verdacht van te veel kennis

word je gegrepen als spion

ERNST JANSZ, zie hier

Commentaren

Unknown zei

Natuurlijk lees ik jouw vertaling in het licht van mijn analyse van het kwaad: het gedicht gaat over de strijd tussen goed en kwaad (ik geef meteen toe: dat is dan mijn interpretatie…).

Al die verwijzingen naar Noach (na de zondvloed: de regenboog), Kain en Abel, de Samaritaan, Ophelia uit Hamlet die gek wordt, Romeo die er niet in mag, Assepoester, slachtoffer van haar slechte schoonmoeder, T.S. Elliot (goed), en Ezra Pound (kwaad). Neptunus (god van de zee) laat de Titanic zinken met al het kwaad (Nero is weer het kwaad). Calypsozangers bepalen het lot van de mensen op het schip, hoe ze ook met elkaar twisten over wie op de brug mag staan, vissers begrijpen dat, ze staan met bloemen klaar, hebben uitzicht op de zeemeerminnen, symbolen van onschuld buiten de mensheid.

Het is maar een uitlegje…

Prachtige vertaling, uitstekend commentaar, Hans!

Klaas Rozemond, schrijver van het boek Het menselijke kwaad (Boom 2020).
12 april 2020 om 15:27

IJnze zei

wat een gedicht; ik zou er niks van kunnen maken, dus dank voor jullie interpretatie en verwijzingen (Spook van Opera bv.)
De vensters van de zee is misschien een verwijzing naar de patrijspoorten van de Titanic waardoorheen de zee naar binnen kijkt?
IJnze 29 april 2020 om 13:0

ChatGPT meldt over de oorsprong van the super human crew (geraadpleegd 19 mei 2025):

1. De regel in Desolation Row

In Bob Dylans Desolation Row komt deze regel voor:

“Now at midnight all the agents / And the superhuman crew / Come out and round up everyone / That knows more than they do…”

Hier gebruikt Dylan de term “superhuman crew” op een wat dreigende, Orwelliaanse manier: zij komen op pad om mensen op te pakken die te veel weten – een soort geheime dienst of totalitaire klopjacht.

2. De term bij Allen Ginsberg

Zoals gezegd komt de uitdrukking “superhuman crew” eerder voor in Ginsbergs Howl (1956), waar het gaat om de visionaire, gekwelde, buitenstaanders van de Beat Generation. In Ginsbergs context is de “superhuman crew” een soort heldhaftige maar tragische groep rebellen tegen de mainstreammaatschappij.

3. Dylan en Ginsberg

Er zijn sterke verbanden tussen Bob Dylan en Allen Ginsberg:

Ze kenden elkaar goed, zeker vanaf midden jaren ’60.
Ginsberg was een groot bewonderaar van Dylan, en omgekeerd.
Ginsberg is te zien in Dylans film Don’t Look Back (1967) en op tour met Dylan in Renaldo and Clara (1978).
Dylan noemde Howl en Kaddish bewonderenswaardige teksten, en Ginsberg zag Dylan als een van de erfgenamen van de beat-poëzie.

4. Heeft Dylan die term geleend?

Er is geen rechtstreeks bewijs dat Dylan de term “superhuman crew” uit Howl heeft gehaald, maar gezien:

de zeldzaamheid van de term,
het feit dat Howl toen al beroemd was (gepubliceerd in 1956),
en Dylan rond 1965 (toen Desolation Row verscheen) al volop in contact stond met Ginsbergs werk,

is het zeer waarschijnlijk dat Dylan de uitdrukking bewust of onbewust aan Howl ontleend heeft. Hij gebruikt het echter in een andere betekenis: bij Ginsberg zijn het getormenteerde kunstenaars, bij Dylan bijna een soort totalitaire ordehandhavers.

Conclusie

Ja, het is zeer aannemelijk dat Dylan de term “superhuman crew” heeft ontleend aan Ginsbergs Howl, gezien de context, hun connectie, en het tijdsgewricht. Maar Dylan vervormt de betekenis op kenmerkende wijze tot iets sinisters en ambigu – passend bij de dystopische sfeer van Desolation Row